Araz qan ağladir

همانطوری که انسان ها به لحاظ قرار گرفتن در طبقات مختلف اجتماعی چه از لحاظ برخورداری از امکانات و رفاه اجتماعی و چه به لحاظ فرهنگ عمومی از طالع و سرنوشت متفاوتی برخوردارند ، میراث های فرهنگی به جا مانده از قرون و اعصار گذشته نیز بسته به محل واقع شدن و قرار گرفتن به میزان بالا و پایینی از توجه مسئولان دولتی بر خوردار می گردند.بطور واضح تر یک کودک بشاگردی در استان هرمزگان که حتی از دسترسی به آب شرب بهداشتی و اماکنی مانند تفرح گاهها ، مدارس و کتاب خانه های مجهز محروم است در مقابل یک کودک مرکز نشین و یا استان های مرفه صد البته از میزان به نسبت پایینی از رفاه اجتماعی برخوردار می گردد. در مثال میراث فرهنگی ما نیز مقایسه قلعه بابک با خرابه های تخت جمشید کاملا کنه این مسئله را نمودار می سازد.در یک طرف تخت جمشید را می بینیم خرابه ای به جا مانده از کاخ های شاهان و ستمگرانی که با جنگ و فتوحات از مال سایر مردم برای خود کاخ و حرام سرا می ساخته اند و امروزه با بوق و کرنا به چشم جهانیان به عنوان مرکز جذب توریسم جلوه داده می شود و از سویی قلعه بابک در کلیبر که به دست سرداری تنها با لشکریانی محلی به عنوان پایگاهی برای مبارزه با ستم و استیلا گری خارجی مورد استفاده قرار می گرفته است.
برگزاری سمینارها و گردهمائی های گوناگون در پیرامون تخت جمشید را مقایسه کنید با منزوی سازی و خاموش گردانیدن شوق دیدار قلعه بابک در نظر مردم و رسانه های عمومی. و در مقابل تنها حرکت خود جوش مردم در گرد همائی دو روزه در اطراف این قلعه تحت عنوان سالگرد تولد بابک را با انواع و اقسام برنامه ریزی ها و سنگ اندازی ها رو به خاموشی می کشانند و این حرکت خود جوش مردمی را با تبلیغات مسموم مختلفی به زیر سوال می برند. بطوری که گروهی اعلام نموده اند بابک خرم دین آتش پرست بوده است و این حرف در مورد سرداری است که دو قرن پس از ظهور اسلام در سرزمین آذربایجان و ایران به پا خاسته است و سوالی که برای ما پیش می آید تا از این گروه به اصطلاح اسلام پرست بپرسیم ، این است آقایان مگر کوروش و داریوش هخامنشی یکتا پرست بوده اند که این قدر با بوق و کرنا در صدد تبلیغ و جاسازی فرهنگ هخامنشی در فرهنگ این زاد و بوم بر آمده اید.
و اینجاست که به عینه می بینیم این نه تقصیر بابک است و نه خوشبختی داریوش هخامنشی بلکه در دیدگاه آقایان این از طالع نحس قلعه بابک است که در خطه آذربایجان قرار گرفته و طلع سعد و خوش یمن تخت جمشید که در استان فارس واقع شده است عین طالع و سرنوشت همان کودک بشاگردی در مقایسه با کودک بچه ناف تهران. درست است که هر دو مسلمان و ایرانی هستند ولی او پیرامونی است و این یکی مرکزنشین و کل توفیر مسئله هم در این است.
و خیالی دور از ذهن نیست که اگر بابک از بخت روزگار اسمش سیاوش بود و قلعه اش به جای قرار گرفتن در کوه های سر به فلک کشیده آذربایجان در دشت های کویری استان فارس واقع می شد امروزه قبله گاه آقایان آریایی پرست و شوونیست واقع می شد.
در زمانه ای که کشور جنگ زده افغانستان با گشایش سایت هایی در اینترنت نسبت به معرفی آثار باستانی خود به مردم جهان جهت گسترش صنعت توریسم بر می آید ، زعمای قوم ما در مقابل یک گشایش نسبی مردمی و اقبال عمومی نسبت به گرد همایی قلعه بابک عکس العمل منفی نشان می دهند و با تبدیل محل به پادگان نظامی مردم را با خاطراتی بد و سرکوب شده از محل بر می گردانند.
گناه آن مسافر خانه دار ، سوپرمارکت دار و کسبه کلیبر چیست که در این نقطه از آذربایجان متولد شده و ساکن هستند مردمی که هفت ماه از سال را در محاصره برف و کولاک قدرت و امکان خوردن ندارند تا بیایند در 4-5 ماه سال با اقبال مردم به قلعه بابک کسب و کاری بهم بزنند با انواع ترفند ها و کج اندیشیها نان شان آجر شده و در فقر و مسکنت بیشتر غرق می شوند.
آقایانی که با این ترفندها مردم را از محل متواری می سازند و خاطره ای ناخوش از این سفر در دل آنها به جای می گذارند با کدامین طرح های اقتصادی و رفاهی جبران مافات حداقل این زیان های اقتصادی مردم منطقه را خواهند کرد البته سیاست و فرهنگ به کنار که در این سرزمین پشیزی ارزش و جایگاه قابل احترام ندارد.
و اینجاست که به سرنوشت و طالع قلعه بابک در عصر جمهوری اسلامی! تاسف باید خورد و بر طالع خوشبخت تخت جمشید شاهی رشک باید برد که در عهد جمهوری اسلامی هنوز که هنوز هست تخت جمشید شاهی بر قلعه بابک ارجح تر است و پشتوانه قوی تری دارد.
منبع : هفته نامه آراز
Qaynaq : Araz qazeti
مدیر وبلاگ : با توجه به اینکه اسم برادر بابک عبداﷲ بود پس او نه تنها آتش پرست نبود بلکه مسلمان هم بود.

ائلیم منیم دیلیم منیم

اؤزیوردوندا غریب گزیر
قارا گونلو ائلیم منیم
اؤز ائوینده توتساق اسیر
نیسگیل دولو دیلیم منیم

غنچه سینی یاندیردی قار
نه باغ گؤردو نه ده باهار
بولبولونه اولمادی یار
وقتسیز سولان گولوم منیم

بیلگیسیزلر میدان اوخور
هارا باخسان جهل قوخور
فلک اسگی تورون توخور
آچیلمیر موشگولوم منیم

ایشی گؤر سه ایش بیلنلر
چالیشمالار وئرر ثمر
غملر قاچار اوزلر گؤلر
گوله دولار چؤلوم منیم

بوغولسادا دوغرو سؤزوم
اوره گیمده یانیر کؤزوم
آنلیم آچیق آغدیر اوزوم
بوکولسه ده بئلیم منیم

اسماعیل جمیلی

آذربایجان- آذربایجان
روضه چایلی
ائلیم اؤبام دایاغیمسان
گؤزل یوردوم آذربایجان
داغلی داشلی دیاریمسان
آذربایجان- آذربایجان

آنامنان اولاندا من
چکدین منی آغوشه سن
دبلبمده ورد اولدو وطن
آذربایجان- آذربایجان

چوخلار سنه اوردو چکیب
قیزیل تورپاغیما گؤز تیکیب
دوستو دوشمانی تئز سئجیب
آذربایجان- آذربایجان

سن دوغوبسان قهرمانلار
ستار کیمی پهلوانلار
باغبان اوغلو حسین خانلار
آذربایجان- آذربایجان

سنده قوچ نبی بوی آتدی
معجزین خلقی اویاتدی
سهند باشی عرشه چاتدی
آذربایجان- آذربایجان

بابک کیمی قهرمانی
افتخارون خیابانی
سالاروموز باقرخانی
سن دوغوبسان آذربایجان

سارای خانیم منیم خالام
هجر کیمی گؤزل آنام
پروین خانیم منیم دایه ام
سن دوغوبسان آذربایجان

نئلر یازیم داغلاریندان
غنچا گوللو باغلاریندان
داغلی داشلی سالاریندان
آذربایجان- آذربایجان

سن دوغوبسان شهریاری
ترک دیلی نین شن وقاری
بوتون وطن افتخاری
آذربایجان – آذربایجان

ده ده قورقود مین ایل قاباق
دیلیمیزه اولدو دایاق
وورغون یازان سؤزلره باخ
آذربایجان- آذربایجان

سهند میشو باشی قاردی
تبریزین اورموندا واردی
قاراداغین افتخاردی
آذربایجان – آذربایجان

بوداغلاردان آران لاردان
آستارادان سرابلاردان
آفریقادان هندوستاندان
دورنا گلر آذربایجان

ای آذر ائل آذربایجان
قال سن همیشه جاویدان
گؤزل خالچی خالچالاردان
نقشین وار آذربایجان

گؤزل وطن معنان درین
یئلین اسر سرین، سرین
نه باخیرسان حزین حزین
آذربایجان- آذربایجان

بیرگون اولار اولادلارین
هامی چیرمالار قوللارین
یورددان چیخار دوشمانلارین
جنت اولار آذربایجان

دانيشديغين ديلده ياز!

قلميم، ناز قلميم، نيه سوسوبسان گوشه ده
شهرياردان بيزه ميراث قاليبسان، قلميم
طاقچا ميزدا بير بزنميش كادو دا اوتوروبسان
شهرتيندن قورو بير آد قاليبدي، قلميم
سن مني هئچ بزه مه! دور آياغا! ناز قلميم
سوگيلري، آرزولاري، دردلريمي ياز قلميم
قلميم، ياز قلميم، چوخ يازاجاخسان، بيليرم
اوره يينده سيخيليب سوزلرين آمما، داشاجاخسان، بيليرم
دوست و دشمن سني زنداني ائديب اللرينده
ياتما زندان دا اويان! حقيوي آل! ياز قلميم

***

قلميم، ياز قلميم، دورماگينان بسدي داها!
بوشلا سن قافيه ني! اوره يينده ييغيلان سوزلري ياز
قلميم، ياز قلميم، شك ائله مه، دوز سوزو ياز
آياغيوا دولاشان زنجيري قير، دوز يولو ياز
قورخونو قوي قيراغا! چتين ليغي يوخدو دئنن
چوخ هاسات بير يولو وار! دانيشديغين ديلده ياز!
شهريارين قلميندن آلان الهاما دايان
سوزلريوي، آنان اورگتديغي ديلده گينه ياز

***

قلم آزاد اولاجاخ، يازاجاخ دردلريني
هئچ كيم، بوغابيلمز بو داشان سوزلريني
يازاجاخ اوره يينده كوز اولان سوزلريني
ياخاجاخ اوز الووينان، بوتون دوشمن لريني

***

گورورم دالغالاري، موج لاري، قووزاناجاخ!
شوونيزمي، قلمينن بوغاجاخ ميلتيميز!

***

قلميم، ياز قلميم،
دورما كي چوخ دوروبسان،
ياتما كي چوخ ياتيبسان،
يازاجاخسان، يازاجاخسان، يازاجاخسان، بيليرم

***

آيدين تبريزي

قارا گيله نغمه سينين تاريخی
قارا گيله؛ تبريز شيوه سی ايله " قره گيله" ملی فولکلوروموزا وارد اولان معاصر نغمه لردن دير. هر بير آذربايجانلی بو ماهنی نين بير نئچه بندينی بيلير و اوخويور. استاد شهريارين نوستالژيک "حيدربابا" اثری يارانماميشدان قاباق قاراگيله تبريزده اوخونوردو و ايندی ده اوخونور. تانينميش خواننده لرده ن بيرينجی دفعه ربابه خانيم مرادوا ئوز احساسلی سسی ايله قاراگيله نی اوخودو اونا گؤره ده اونون ئوزو قاراگيله آدلاندی. 1968-جی ايلده آذربايجانين نابغه بسته کاری، مايسترو نيازی قارا گيله نی سيمفونيزه ائتدی و موسيقی دنياسيندا ابدی ساخلادی. نيازی اوشاقليقدا تبريزده اولوب سونرالاردا بير نئچه دفعه تبريزه مسافرتلر ائيله ميشدی. او بيليردی کی، قاراگيله جنوبون رمزلريندن بيريدير. مايسترونون سيمفونی سی قارا گيله نی داها دا ديللره سالدی. شوکت خانيم ايسه ارکستر و کر گروهو ايله قاراگيله نی ئوز اوره يه ياتان سسی ايله اوخودو. يقين هر بير آذربايجانلی شوکتين سسی ايله قارا گيله نی ائشيديب و چوخ روحلانيبدير. قاراگيله عاشقانه احساسلاری آچيق شکيلده ديله گتيرديينه گؤره سنتی بير جامعه ده عمومی يئرلرده اوخونموردو. آمما قاراگيله جنوبی آذربايجانين ملی حکومتيندن سونرا تبريزلی مهاجرلرين واسطه سی ايله شمالی آذربايجانا گئتدی و شوکتين سسی ايله راديو دالغالاری اوستونده ئوز دوغما شهری تبريزه قاييتدی و باغلی قاپيلارين هاميسينی آچدی . سوئت حکومتی-شوروی- دورونده باکی دا اوخونان قاراگيله، سياسی باخيشلارا گؤره بير آز ده ييشيلميشدی. مثلا " تبريزين يوللاری" يئرينه " شهرين کوچه لری" اوخونوب . آمما تبريز راديوسونون خواننده سی خانم فاطمه زرگری اصيل متنی دوز اوخويوب. ا سلام جمهوريسی قورولاندان سونرا باشقا نغمه لر کيمی قارا گيله ده قاداغان اولوندو و راديو تلويزيوندان ياييلمادی آمما بو ياساقلیق قاراگيله نين ياددان چيخماسينا باعث اولمادی. هئچ کس قارا گيله نين جنوبداکی تويلاردا اوخونماسينا مانع اولا بيلمه دی تبريز تويلاريندا قارا گيله ماهنی سی ان سئويلن اوخوماقلاردان دير. قارا گيله همده فرش توخويان گبه توخويان ايشچيلرين ايستکلی نغمه لريندن دير و ايش باشيندا اوخونار. قارا گيله ساده معناسيندا ايستر کيش ايستر ايسه خانيم اولان بير قاراگؤز انسان دئمک دير. آمما تبريزده قارا گيله "منيم عزيزيم" معناسيندا ايشله نيرو مهربانليق سؤزودور. قارا گيله مجازی معنادا "جانيم"،"عشقيم"،" اوره ييم" دئمکدير. قاراگيله نين اصل کامل متنی 19 بنددن عبارت دير. هربند ايسه ايکی حيصه دير. اول حصه ده سس لر اوزون ايکينجی حصه ده سس لر قيسادير. نغمه نين ريتمی تبريز لهجه سی ايله دوز گلير و اون دوققوز بندين هاميسيندا آزمی چوخ تبريز نشانه سی وار. گولوستان باغی، چيراغ گاز، ورشو خيابانی، قلمدان و باشقا بو کيمی سؤزلر قاراگيله نين محاربه دورونده تبريزده يارانديغينی گؤسترير.قارا گيله نين کامل متنی ايکينجی دنيا محاربه سيندن سونرا تبريزده "چمن آرا" نشر مرکزی طرفيندن " آذربايجان تصنيف لری" آدی ايله نشر ائديليب. سونرادان پرويز پرويزی ئوزونون "باکی و قفقاز تصنيف لری"،"ترکی استانبولی تصنيف لری" دن عبارت اولان 95 صفحه ليک کتابيندا بونو يئنی دن چاپ ائديب آمما بو کتابلارين هر ايکی سی چوخ آز ياييليب و ايندی آنجاق بعضی کتابخانالاردا قالير. 2001-جی ايلده آذربايجانين مشهور ژورناليستی رافائل حسين اوف، قاراگيله نين کامل متنين پرويز پرويزی نين کتابيندان گؤتوروب. و "ملتين ذره سی" آدلی ئوز کتابيندا چاپ ائديب. تبريزه مخصوص اولان سؤزلری آذربايجان يازيچيلار بيرليينين قدرتلی يازيچی سی بالاش آذر اوغلودان سوروشوب و يازيب. رافائلين بو کتابی باکی دا آذر نشر طرفيندن ياييليب. من ده قارا گيله نی بو کتابدان گؤتوروب عرب الفباسينا کوچورموشم. اگر قارا گيله سئوداليلار اوچون "عاشيق" و "معشوقه" معناسی وئريرسه عوضينده تبريزلی مهاجيرلره يا هر-هانسی سببه گؤره غربت ده ياشايان هر بير جنوبی آذربايجانلی اوچون تبريزين ئوزو دئمک دير. تبريزی ئوزلرينه يار بيلن لر قارا گيله سؤزو ايله وطن عشقينده يانيرلار. او بير سئوگی دير کی، اونا غربت دردين دئمک اولار. بو سبب دن دئييبلر کی، قارا گيله ملی حکومت دن سونرا باکی دا کی جنوبلو مهاجرلرين "غمنامه" سی دير. هم آغلادير همده گولدورور. هر اوخويان و زومزومه ائيله ين ايسته دييی سؤزو اونا آرتيرير. يازيلان اون دوققوز بندين بير نئچه سی کامل دئييل. تبريزين بعضی محلله لريندن قارا گيله نين بندلرينده اوخونور آمما بو متن ده يوخدور. نمونه اوچون: " گلميشم قاپيوا حاليوی سوروشام" و " کوچه زدن گئچيرم سايلم ساييل" اميدوم وار کی، موسيقی سئونلر و ذوقلو همشهری لريميز اونو کامل ائيله ييب اوخونماميش بندلريندن يئنی ماهنی لار ياراتسينلار. ملی هويتيميزی جانلانديرماق اوچون قارا گيله نين جوانلاريميز آراسيندا يئنی دن موزون شکيلده يارانماسی لازيمدير.
ماشاءاله رزمی 18 اکتبر2001، پاريس

اوشاقلاریمیزی اونودموشوق!
اوشاقلاریمیزا کولتوره ل ماتریاللار حاضیرلامالییق

بو گون دونیادا اوشاق ادبیاتی و اوشاقلارا فرهنگی محصول تولید ائتمک گون به گون انکشاف ائتمکده دیر وحاکمیتلرینده بویوک آماجلاری یئنی یئتمه لرین و اوشاقلارین ذهنینی تسخیر ائتمک اولوبدور نییه کی هامیسی بیلیرلر کی اوشاقلارین و یئنی یئتمه لرین ذهنینی فتح ائتسه لر جامعه نین هر ایشین و گله جگین اللرینه آلاجاقلار و هر جور ایسته سه لر اوجور اونو دولاندیراجاقلار.
استعماری و فاشیستی حاکمیتلرده چوخلی پول و پارا بو یولدا خرج ائتمه لری هامییا آیدیندیر و ایندی ایراندا حاکمیتدن علاوه فاشیستی گروهلاردا تورک اوشاقلارینین کیملیکلریندن چیخارتماق و اونلارا بیر جعلی و قوندارما هویت وئرمک ایستیرلر و بو یولدادا چوخ فعالدیرلار ولی بیز هله اوزوموزو یوخویا وورموشوق. اونلار گئجه گوندوز بیر یالانچی فرهنگی بیزیم اوشاقلاریمیزا غالیب ائتمک ایستیرلر و بیزده الیمیزی ال اوسته قویوب اوتورموشوق.

فاجعه

ایندی گونئی آذربایجاندا و تورکلر یاشایان یئرلرده اوشاق باخچالاریندا(مهد کودک) تورک اوشاقالارینا فارسجا لای لای دئییب و ناغیل اویره دیب و اونلاری فارسی دانیشماغا آلقیشلیرلار و حتی ماهنی و سرودلاریدا فارسجا یاییرلار و اوشاقلاری تشویق ائدیرلر کی حتی ائولرینده آتا، آنا و باجی قارداشلاریینان دا فارسجا دانیشسینلار.
بونلارین بو آنتی کولتوره ل ایشلری بیزیم اوشاقلاریمیزین ذهنین خارابلاییب و کیملیک و شخصیت نظریندن اونلاری ایکی شخصیتلی و ضعیف بارا گتیریر و بو اوشاقلاری اوزلرینین عسگری کیمی گله جکده بیزیم هویت و کیملیکیمیزی دانماق اوچون تربیت ائدیرلر و بیزی ایچریدن چورودوب و آرادان آپاریرلار و بیزده بونلارین سمملرینین قاباغیندان بیر پادزهر تولید ائتمه میشیک و یا ائتسه کده چوخ آز اولوبدور و هامی انرژی و گوجوموزو قویموشوق تاریخ و ادبیاتیمیزا و بویوکلره ماتریال تولید ائتمیشیک.

نه ایش گورمه لییک؟
1. ترکیه و آذربایجاندا چیخان ماتریالاری و کارتونلاری گونئی ده اولان عنعنه لرینن تطبیق وئریب یایمالییق.
2. آذربایجان ناغیلارین و لایلایلارین سی.دی و کاستلرده ضبظ ائدیب اوشاقلارین ایچینده یایمالییق.
3. فارسجا چیخان سی.دی و کیتابلاری ترجمه ائدیب و یایمالییق.
4. رادیو . تلویزیونلاریمیزی لازیمدیر کی اوشاق پروقراملارینا یئر وئریب و بو قونویا چوخ گیریشسینلر. اوزه لیکله گون آز تلویویزونو و آنا یوردو.
5. ایچریده چیخان گونده لیکلره، هفته لییکلر، آیلییق درگی لر بیر ضمیمه اوشاقلار باره سینده چخارتمالی و یایمالیدیرلار. و بو ایشلری فقط کاغذی شکیلده اولمامالیدیر. مثلا وارلیق، دیلماج، ائل دیلی قابیقلارینین ایچینده بیر جیب نظره آلیب و هر سایدا اوشاقلار اوچون بیر سی.دی یاییسینلار.
6. آبتامدا چالیشان باجی و قارداشلاریمیز مومکون اولسا بو قونویادا بیر اوزه ل باخیشلاری اولسون و اوشاقلار اوچون سمعی و بصری ماتریاللار حاظیرلاییب و یاییسینلار.
7. خاریجده چالیشان قارداشلاریمیز اوز اولکه لرینده اولان اوشاق ادبیاتیندان ترجومه ائدیب و یا دوبله ائدیب ایچریده پایلایسنلار.

خاطیرلاتما

1.اوشاقلارا ایشله مک چوخ ظرافت و پیسیکولوژی باخیمیندان چوخ علمی و منطقی اولمالیدیر و بو قونو سیاست و گروه بازلیقدان کانار قالمالییدیر مثلا هر بیر گروه گلیب بیر کتاب و یا سی.دی بوراخیب اوز آرم و سرودون و رهبرینین شکیلین اونون باشینا وورسا بو مساله لوث اولار.
2. ترکیه و آذربایجاندا اولان ماتریالار گره ک گونئی ده اولان رسم و رسوماتینان منطبق اولا و تطبیق وئریلمه لیدیر.
3. میلی وارلیغیمیز اوشاق ماتریاللاریندا عکس اولونمالیدیر.
4. تورک کیملیگی عکس اولونمالیدیر.
5. عیرقچیلیقدان کنار قالمالیدیر.
ائلخان تورک اوغلو